1ο Μάθημα
Τα δικαιώματα που ασκούνται από τους διοικούμενους κατά του κράτους πηγαίνουν στα διοικητικά δικαστήρια.
Οι πράξεις της δημόσιας διοίκησης υπάγονται σε κανόνες δικαίου.
Πράξεις δημοσίου δικαίου:
• Μονομερείς
• Διμερείς
• Κανονιστικές
• Ατομικές
Πράξεις ιδιωτικού δικαίου:
- Όταν η διοίκηση δρα ως ιδιώτης
Για την έκδοση μιας διοικητικής πράξης υπάρχουν δύο μέρη. Το Προληπτικό και το Κατασταλτικό ( μετά τη λήψη της απόφασης).
Προληπτικό μέρος:
- Κανόνες διοικητικού δικαίου που πρέπει να λάβει υπ' όψιν της η διοίκηση προκειμένου να πάρει μια απόφαση.
1.Τι είδους απόφαση; Κανονιστική, ατομική κλπ..
2.Τους κανόνες με τους οποίους θα πάρει την απόφαση η διοίκηση (διαδικαστικοί κανόνες, δικαιώματα των διοικούμενων, κανόνες διοικητικής διαδικασίας ν.2690/1999 ).
3.Ουσιαστικοί κανόνες διοικητικής δράσης. Ποιους κανόνες πρέπει να λάβει υπ' όψιν της η δημόσια διοίκηση κατά τη λήψη των αποφάσεών της κατά την άσκηση της διακριτικής της ευχέρειας.
Η απόφαση πρέπει να είναι τυπικά νόμιμη και ουσιαστικά ορθή. Πρέπει να επιλέξει μια από τις εξίσου νόμιμες λύσεις η οποία όμως να είναι και ορθή (να μην παραβιάζει π.χ. την αρχή της ισότητας ) .
Κατασταλτικό μέρος:
- Κανόνες δικαίου που διέπουν την απόφαση.
1η μορφή ελέγχου:
- Αν η απόφαση που λήφθηκε είναι παράνομη παράγει όλα τα έννομα αποτελέσματά της εώς ότου ακυρωθεί με δικαστική απόφαση ή ανακληθεί από τη διοίκηση. Επειδή όμως μπορεί να ζημιωθούν πολίτες τότε η απόφαση πρέπει να ανακληθεί και ο πολίτης να αποζημιωθεί ( Αστική ευθύνη του κράτους) .
•Αίτηση θεραπείας
•Αίτηση επανεξέτασης της απόφασης για να ανακληθεί από τη διοίκηση ( ιεραρχικός 'ελεγχος - αυτοέλεγχος )
- Εξ' αρχής ελάττωμα. Δείχνει ότι υπάρχει δυσπιστία στις αποφάσεις της διοίκησης.
- Δεν παρέχει ο διοικητικός αυτοέλεγχος εχέγγυα αμεροληψίας.
- Ο έλεγχος γίνεται με κανόνες διοικητικού δικαίου (τους προληπτικούς).
2η μορφή ελέγχου:
Έλεγχος της συμπολίτευσης από την αντιπολίτευση στη Βουλή με επερώτηση στους υπουργούς.
- Έτσι όμως ελέγχεται μονάχα ό,τι η αντιπολίτευση θεωρεί ότι προσβάλει τους διοικούμενους.
3η μορφή ελέγχου:
Έλεγχος της διοίκησης από ανεξάρτητες αρχές ( Συνήγορος του Πολίτη κλπ..) με το αίτημα όπου διαπιστώνονται παράνομες να επανακτηθεί η νομιμότητα.
Διοικητικά Δικαστήρια
1.Ελεγκτικό Συνέδριο
2.Συμβούλιο της Επικρατείας ( ΣτΕ )
3.Πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια διοικητικά δικαστήρια
- Παροχή έννομης προστασίας από ανεξάρτητο και αμερόληπτο όργανο στο οποίο θα μπορεί να προσφύγει οποιοδήποτε άτομο.
- Το ΣτΕ ελέγχει τη νομιμότητα της διοικητικής δράσης
Αρ.20§1 Σ.- Κατοχυρώνει 2 ατομικά διοικητικά δικαιώματα
1.Δικαστική προστασία
2.Δικαίωμα δικαστικής ακροάσεως
- Όπως νόμος ορίζει -> κώδικας διοικητικής δικονομίας
Αρ.94§1 Σ. - Οι δικαστικές διαφορές υπάγονται στο ΣτΕ και τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια με την επιφύλαξη των αρμοδιοτήτων του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Αρ.94§1α Σ. - Στο ΣτΕ ανήκουν ιδίως οι μετά από αίτηση ακύρωση πράξης διοικητικής αρχής για παράβαση νόμου ή υπέρβαση εξουσίας.
Αρ.94§1 Σ.1975 - Στα διοικητικά δικαστήρια υπάγεται η εκδίκαση των διοικητικών διαφορών ουσίας ( ό,τι δν υπάγεται στο ΣτΕ ) . Μέχρι την υπαγωγή των διαφορών στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια, εξακολουθούν αυτές να δικάζονται από τα πολιτικά δικαστήρια.
Ν.1406/1988
Γενική ρήτρα- Στην αρμοδιότητα των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων ανήκει η εκδίκαση των διοικητικών διαφορών ουσίας που δεν έχουν μέχρι σήμερα υπαχθεί σε αυτά.
Διάκριση διοικητικών διαφορών
Δύο γενικές ρήτρες διοικητικής δικονομίας που καθιερώνουν αρμοδιότητα των διοικητικών δικαστηρίων.
(α) Αρ.95§1α Σ.
(β) Αρ.1 ν,1406/1983
Διοικητική διαφορά που γεννάται από εκτελεστή πράξη διοικητικής αρχής του αρ.95§1α Σ. και είναι ακυρωτική υπάγεται στο ΣτΕ.
Αν θα είναι διοικητική διαφορά ουσίας θα υπαχθεί στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια ( με ένδικο βοήθημα τη διοικητική προσφυγή).
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Φροντιστηριακό Μάθημα 1
ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΩΝ
Δικαιοδοσία: Αρμοδιότητα ενός κλάδου δικαστηρίων να επιλύει μια κατηγορία διαφορών.
Κάθε δικαιοδοτικός κλάδος δεν μπορεί να εισχωρήσει στον κλάδο δικαιοδοσίας του άλλου.
Αν μια αστική διαφορά κατατεθεί σε π.χ. διοικητικό δικαστήριο, αυτή δεν θα παραπεμφθεί αλλά θα απορριφθεί ως απαράδεκτη.
Υπάρχουν 'εννομες σχέσεις στις οποίες μια διοικητική διαφορά παρουσιάζει πτυχές αστικού δικαίου.
Π.χ. Φορολογία ακινήτου -> Διοικητική διαφορά. Αλλά θα πρέπει να δούμε αν αυτός που καλείται να πληρώσει και φέρεται ως κύριος είναι όντως ο κύριος. -> Εμπράγματη αστική διαφορά. Πρόκειται για παρεμπίπτων θέμα το οποίο δεν εμπίπτει στην αρμοδιότητα του διοικητικού δικαστηρίου.
3 δυνατές επιλογές:
1. Να μην υπάρχει απόφαση του παρεμπίπτοντος θέματος από το αρμόδιο δικαστήριο.
2. Να μην υπάρχει δεδικασμένο.
3. Να μην υπάρχει απόφαση , αλλά το θέμα αυτό να αποτελεί αντικείμενο εκκρεμούς δίκης.
1. Να μην υπάρχει απόφαση του παρεμπίπτοντος θέματος από το αρμόδιο δικαστήριο.
Το δικαστήριο το οποίο κρίνει την κύρια υπόθεση μπορεί να κρίνει το παρεμπίπτων θέμα, αλλά αυτή η κρίση δεν θα δεσμεύει το αρμόδιο πολιτικό δικαστήριο το οποίο θα δικάσει - ίσως- μεταγενέστερα την υπόθεση. Σε ορισμένες περιπτώσεις η έννομη τάξη προβλέπει παραπομπή του παρεπίμπτοντος ζητήματος.
(α) Όταν το παραπεμπτικό ζήτημα ενδέχεται να ή καταλήγει στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο ( ΑΕΔ ) .
(i) Αν αφορά την ουσιαστική αντισυνταγματικότητα κατά το περιεχόμενο τυπικού νόμου => Αρ.87 Σ. , αρ.100§5 Σ. ( ολομέλεια ) -> Αν ένα τμήμα ανωτάτου δικαστηρίου κρίνει ότι μια διάταξη είναι αντισυνταγματική οφείλει να παραπέμψει στην ολομέλεια.
Από τη στιγμή που θα ξεκινήσει η διαδικασία ενώπιόν του ΑΕΔ, κανένα δικαστήριο δεν μπορεί πια να ελέγξει τη συνταγματικότητα της διάταξης. Πιο πριν μπορούν.
(β) Όταν πρόκειται για την ερμηνεία του τυπικού νόμου, κάθε δικαστήριο μπορεί να ερμηνεύσει ένα νόμο, αλλά ένα τμήμα ανωτάτου δικαστηρίου δεν μπορεί να ερμηνεύσει μια διάταξη που έχει ερμηνευτεί ήδη από άλλο τμήμα. Θα πρέπει να παραπέμψει το ζήτημα στην ολομέλεια.
(γ) Όταν γεννιούνται αμφιβολίες ως προς τον χαρακτηρισμό ενός κανόνα ως γενικώς παραδεδεγμένου κανόνα του διεθνούς δικαίου ( ο οποίος υπερισχύει του εσωτερικού κανόνα). Αν ανακύψει τέτοιο ζήτημα αναστέλλεται η εκδίκαση της υπόθεσης και παραπέμπεται στο ΑΕΔ.
(ii) Ν.3900/2010 αρ.1 - Θεσμός της πολιτικής δίκης. - Υπόθεση όπου το ζήτημα ενδιαφέρει ένα ευρύτερο τμήμα προσώπων. Κάθε διάδικος μπορεί να ζητήσει να λυθεί αυτό το ζήτημα από το ΣτΕ. Επίσης το δικαστήριο μπορεί να θέσει προδικαστικό ερώτημα στο ΣτΕ. Το διοικητικό δικαστήριο μπορεί να παραπέμψει στο ΣτΕ.
(iii) Αρ. 234 ΣΛΕΕ - Κάθε δικαστήριο μπορεί να θέσει προδικαστικό ερώτημα ενώπιον του ΔΕΕ που μπορεί να αφορά ερμηνεία του πρωτογενούς δικαίου της ΕΕ ή την εφαρμογή του δευτερογενούς δικαίου της ΕΕ. Αν πρόκειται για δικαστήριο του οποίου η απόφαση δεν υπόκειται σε ένδικα μέσα είναι υποχρεωμένο να θέσει προδικαστικό ερώτημα.
2. Να μην υπάρχει δεδικασμένο.
Υπάρχουν αποφάσεις οι οποίες ισχύει έναντι πάντων:
(α) Αποφάσεις του ΑΕΔ που κηρύσσουν μια διάταξη αντισυνταγματική.
(β) Αποφάσεις του διοικητικού δικαστηρίου που ακυρώνουν ή τροποποιούν μια διοικητική πράξη.
(γ) Αποφάσεις πολιτικών δικαστηρίων που εκδίδονται στις γαμικές διαφορές ή στις διαφορές μεταξύ γονέων και τέκνων.
Εκτός από αυτές τις περιπτώσεις τα διοικητικά δικαστήρια δεσμεύονται από τις αποφάσεις δικαστηρίων τα οποία είχαν αρμοδιότητα να επιλύσουν ένα ζήτημα παρεπιμπτόντως.
π.χ. Αστική ευθύνη του κράτους.
Αν λοιπόν υπάρχει απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου ότι μια πράξη της διοίκησης που προκάλεσε τη ζημία είναι παράνομη, τότε το δικαστήριο το οποίο θα εκδικάσει την αγωγή δεσμεύεται από την απόφαση αυτή.
Το αρμόδιο δικαστήριο δεν δεσμεύεται από την παρεμπίπτουσα απόφαση του μη αρμόδιου δικαστηρίου, ενώ το μη αρμόδιο δικαστήριο δεσμεύεται από την παρεμπίπτουσα απόφαση του αρμόδιου δικαστηρίου.
Υπάρχει δέσμευση τω διοικητικών δικαστηρίων από τις αμετάκλητες αποφάσεις των ποινικών δικαστηρίων μόνο ως προς την ενοχή και την καταδίκη του δράστη.
3. Να μην υπάρχει απόφαση , αλλά το θέμα αυτό να αποτελεί αντικείμενο εκκρεμούς δίκης.
Μπορεί να αναστέλλει η πρόοδος της διαδικασίας αν από την αναστολή δεν υπάρχει κίνδυνος για τα συμφέροντα των διαδίκων.
[ SOS ΚΔΔ/μιας δεν εφαρμόζεται στο ΣτΕ. Ρυθμίζει μόνο τα τακτικά διοικητικά δικαστήρια όταν κρίνουν διαφορές ουσίας.ΟΧΙ ΑΚΥΡΩΤΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ. ]
